Jak uzyskać tzw. „becikowe”?

1) Dla kogo jest przeznaczone „becikowe”?
2) Kryterium dochodowe
2a) Z którego roku dochód?
2b) Jakie zmiany sytuacji dochodowej są brane pod uwagę?
3) Pozostawanie pod opieką lekarską od 10 tygodnia ciąży
4) Jakie dokumenty trzeba złożyć, by uzyskać becikowe?
4a) Podstawowe dokumenty (wymagane od wszystkich)
4b) Inne dokumenty stwierdzające wysokość dochodu rodziny (konieczne, gdy występuje dana sytuacja)
4c) Dokumenty potwierdzające sytuację rodzinną / prawną (konieczne, gdy występują wymienione okoliczności)
4d) Miejsce i termin składania dokumentów
5) Termin odpowiedzi i tryb odwoławczy
6) Przepisy regulujące przyznawanie „becikowego”
7) Potrzebne dokumenty

1) Dla kogo jest przeznaczone „becikowe”?

Jednorazowa zapomoga z tytułu urodzenia się dziecka, popularnie zwana „becikowym”, to kwota 1000 zł (na jedno dziecko), po którą rodzice mogą zgłosić się w ciągu 12 miesięcy od porodu. Należy ona do katalogu świadczeń rodzinnych. Przysługuje rodzicom (wniosek może złożyć matka lub ojciec), opiekunom prawnym oraz opiekunom faktycznym dziecka.

2) Kryterium dochodowe

Od 2013 roku otrzymanie becikowego jest uzależnione od spełnienia kryterium dochodowego. Mogą je otrzymać rodzice, u których dochód rodziny w przeliczeniu na osobę nie przekracza 1922 zł.
1922 zł to kwota netto. Aby ją obliczyć, od przychodów brutto członków rodziny odejmuje się następujące składniki:
– koszty uzyskania przychodu
– należny podatek dochodowy od osób fizycznych
– składki na ubezpieczenie społeczne (niezaliczone do kosztów uzyskania przychodu)
– składki na ubezpieczenie zdrowotne (kwota rzeczywiście wpłacona, a nie podana w PIT-11!)
– alimenty świadczone na rzecz innych osób.

2a) Z którego roku dochód?

Przy ustalaniu uprawnień do wszystkich świadczeń rodzinnych brane są pod uwagę dochody z roku kalendarzowego poprzedzającego aktualny okres zasiłkowy. Okres zasiłkowy datuje się od 1 listopada danego roku do 31 października następnego. Oznacza to, że jeśli – przykładowo – wniosek zostanie złożony w okresie od stycznia do października 2017 roku, obliczenia będą dotyczyć roku 2015. Jeśli natomiast wniosek zostanie złożony w listopadzie lub grudniu 2017 roku, pod uwagę zostaną wzięte dochody z 2016 roku.
Uwaga! Jeśli w trakcie tego roku kalendarzowego, z którego dochód brany jest pod uwagę, lub po jego zakończeniu, nastąpiła utrata dochodu lub uzyskanie dochodu w rozumieniu ustawy o świadczeniach rodzinnych, jest to brane pod uwagę przy ustalaniu uprawnień do becikowego. Dochody utracone nie będą uwzględniane w łącznej kwocie dochodu rodziny, a dochody uzyskane zostaną dodane do tego, co wynika z PIT (wiąże się z tym konieczność dostarczenia dodatkowych dokumentów).

2b) Jakie zmiany sytuacji dochodowej są brane pod uwagę?

Uzyskanie dochodu, zgodnie z art. 3 pkt 24 ustawy, oznacza uzyskanie dochodu spowodowane:
− zakończeniem urlopu wychowawczego,
− uzyskaniem prawa do zasiłku lub stypendium dla bezrobotnych,
− uzyskaniem zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej,
− uzyskaniem zasiłku przedemerytalnego lub świadczenia przedemerytalnego, nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, a także emerytury lub renty, renty rodzinnej lub renty socjalnej,
− rozpoczęciem pozarolniczej działalności gospodarczej lub wznowieniem jej wykonywania po okresie zawieszenia w rozumieniu art. 14a ust. 1d ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem),
− uzyskaniem zasiłku chorobowego, świadczenia rehabilitacyjnego lub zasiłku macierzyńskiego, przysługujących po utracie zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej,
− uzyskaniem świadczenia rodzicielskiego (1000 zł wypłacane przez 12 miesięcy po urodzeniu dziecka, gdy matka nie ma uprawnień do zasiłku macierzyńskiego);
− uzyskaniem zasiłku macierzyńskiego, o którym mowa w przepisach o ubezpieczeniu społecznym rolników.

Przez utratę dochodu rozumie się natomiast utratę dochodu spowodowaną przez następujące sytuacje (art. 3 pkt. 23 ustawy):
− uzyskanie prawa do urlopu wychowawczego,
− utrata prawa do zasiłku lub stypendium dla bezrobotnych,
− utrata zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej,
− utrata zasiłku przedemerytalnego lub świadczenia przedemerytalnego, nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, a także emerytury lub renty, renty rodzinnej lub renty socjalnej,
− wyrejestrowanie pozarolniczej działalności gospodarczej lub zawieszenie jej wykonywania w rozumieniu art. 14a ust. 1d ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem),
− utrata zasiłku chorobowego, świadczenia rehabilitacyjnego lub zasiłku macierzyńskiego, przysługujących po utracie zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej,
− utrata zasądzonych świadczeń alimentacyjnych w związku ze śmiercią osoby zobowiązanej do tych świadczeń lub utratą świadczeń pieniężnych wypłacanych w przypadku bezskuteczności egzekucji alimentów w związku ze śmiercią osoby zobowiązanej do świadczeń alimentacyjnych,
− utrata świadczenia rodzicielskiego,
− utrata zasiłku macierzyńskiego, o którym mowa w przepisach o ubezpieczeniu społecznym rolników.

Uwaga! Z powyższych definicji wynika, że w przypadku kontynuacji zatrudnienia u tego samego pracodawcy podwyżka lub obniżenie wynagrodzenia (np. poprzez aneks do umowy) nie są traktowane jako uzyskanie/utrata dochodu. Jeśli natomiast rodzic zmienił w międzyczasie pracę, ma obowiązek wykazać zarówno utratę dochodu, jak i uzyskanie dochodu (ponieważ utracił dochody z poprzedniej pracy a uzyskał w nowej).

3) Pozostawanie pod opieką lekarską od 10 tygodnia ciąży

Uzyskanie becikowego, poza kryterium dochodowym, jest obwarowane jeszcze jednym warunkiem – matka dziecka powinna była pozostawać pod opieką lekarską nie później niż od 10 tygodnia ciąży (wymóg ten nie obejmuje opiekuna prawnego ani faktycznego dziecka). Przy składaniu wniosku należy dostarczyć stosowne zaświadczenie od lekarza lub położnej.

4) Jakie dokumenty trzeba złożyć, by uzyskać becikowe?

Liczba dokumentów, które trzeba dostarczyć, zależy od stopnia skomplikowania sytuacji zawodowej czy rodzinnej. Obecnie urzędy wymieniają się między sobą informacjami, nie trzeba więc dostarczać podstawowych dokumentów takich jak zeznania podatkowe czy akty urodzenia dzieci. Nadal jednak pozostaje długa lista dokumentów, które mogą okazać się konieczne w zależności od sytuacji konkretnej rodziny. Warto też wiedzieć, że w przypadkach bardziej skomplikowanych urzędnik ma prawo zażądać okazania dodatkowych, nie wymienionych poniżej dokumentów w celu ustalenia prawa do świadczeń.

4a) Podstawowe dokumenty (wymagane od wszystkich):

•    wypełniony wniosek o becikowe (wniosek o ustalenie prawa do jednorazowej zapomogi z tytułu urodzenia się dziecka) – wzór będzie dostępny w urzędzie miasta/gminy lub ośrodku pomocy społecznej. Uniwersalne wzory dokumentów zgodne z rozporządzeniami zamieszczamy też na końcu poradnika;
•    zaświadczenie lekarskie lub zaświadczenie wystawione przez położną, zgodne z wzorem określonym w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 14 września 2010 r. (Dz. U. z 2010r., Nr 183, poz. 1234) – gabinety i placówki medyczne zazwyczaj takimi wzorami dysponują i często z własnej inicjatywy wystawiają pacjentce odpowiedni dokument. W przypadku kobiet korzystających z opieki medycznej poza granicami kraju konieczne jest dostarczenie zaświadczenia wystawionego przez polskiego lekarza na podstawie przedłożonej medycznej dokumentacji zagranicznej;
•    oświadczenia pełnoletnich członków rodziny o dochodach osiągniętych w roku kalendarzowym poprzedzającym okres zasiłkowy, innych niż dochody podlegające opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych; Uwaga! nawet jeśli nikt z rodziny takich dochodów nie osiągał, zazwyczaj urzędy i tak oczekują wypełnienia oświadczenia – należy wtedy wpisać kwotę 0 zł. Katalog dochodów, które należy tu uwzględnić, jest wymieniony w pouczeniu do oświadczenia (wzór na końcu poradnika) – z częściej występujących są to: alimenty na rzecz dzieci, dochody z gospodarstw rolnych, zasiłki chorobowe i macierzyńskie rolników, stypendia doktoranckie, sportowe i socjalne, diety (np. radnych), świadczenie rodzicielskie, a także część otrzymanej ulgi podatkowej na dzieci w przypadku, gdy wysokość ulgi przekroczyła zapłaconą kwotę podatku za dany rok (należy wykazać różnicę między wypłaconą przez urząd skarbowy kwotą ulgi a kwotą podatku);
•    oświadczenia członków rodziny rozliczających się na podstawie przepisów o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne o dochodzie osiągniętym w roku kalendarzowym poprzedzającym okres zasiłkowy; dotyczy to ryczałtu ewidencjonowanego oraz karty podatkowej. Analogicznie do powyższego punktu – nawet jeśli takich dochodów nie uzyskiwaliśmy, część urzędów wymaga dostarczenia stosownego oświadczenia – należy wtedy wpisać w nim kwotę 0 zł;
•    oświadczenie dot. numeru konta bankowego (jeśli rodzic wnioskuje o taką formę płatności); W niektórych miejscowościach wniosek o becikowe jest nieco zmodyfikowany, np. rozszerzony o informację dot. numeru konta –  w takiej sytuacji nie ma konieczności składania osobnego oświadczenia.

4b) Inne dokumenty stwierdzające wysokość dochodu rodziny (konieczne, gdy występuje dana sytuacja):

•    zaświadczenie właściwego organu gminy, nakaz płatniczy albo oświadczenie o wielkości gospodarstwa rolnego wyrażonej w hektarach przeliczeniowych ogólnej powierzchni w roku kalendarzowym poprzedzającym okres zasiłkowy – w przypadku rolników
•    umowa dzierżawy – w przypadku oddania części lub całości znajdującego się w posiadaniu rodziny gospodarstwa rolnego w dzierżawę, na podstawie umowy zawartej stosownie do przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników, albo oddania gospodarstwa rolnego w dzierżawę w związku z pobieraniem renty określonej w przepisach o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich ze środków pochodzących z Sekcji Gwarancji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej
•    umowa o wniesieniu wkładów gruntowych – w przypadku wniesienia gospodarstwa rolnego do użytkowania przez rolniczą spółdzielnię produkcyjną
•    odpis podlegającego wykonaniu orzeczenia sądu zasądzającego alimenty na rzecz osób w rodzinie lub poza rodziną lub odpis protokołu posiedzenia zawierającego treść ugody sądowej, lub odpis zatwierdzonej przez sąd ugody zawartej przed mediatorem, zobowiązujących do alimentów na rzecz osób w rodzinie lub poza rodziną – jeśli ktoś z rodziny jest zobowiązany do uiszczania alimentów
•    przekazy lub przelewy pieniężne dokumentujące wysokość zapłaconych alimentów – jeżeli członkowie rodziny są zobowiązani orzeczeniem sądu, ugodą sądową lub ugodą zawartą przed mediatorem do ich płacenia na rzecz osoby spoza rodziny
•    Zaświadczenie od komornika o stanie egzekucji alimentów w roku, którego dotyczą obliczenia dochodu – jeżeli postępowanie egzekucyjne było prowadzone a otrzymana kwota alimentów jest niższa niż ta wynikająca z wyroku (dotyczy osób, które mają zasądzone prawo do alimentów od osób spoza gospodarstwa domowego i nie uzyskują ich w całości lub części)
•    dokument określający datę utraty dochodu oraz wysokość utraconego dochodu (np. w przypadku rozwiązania umowy o pracę – świadectwo pracy i PIT-11 od byłego pracodawcy za rok, z którego obliczane są dochody, a w przypadku rozpoczęcia urlopu wychowawczego – zaświadczenie od pracodawcy o udzieleniu urlopu oraz PIT-11)
•    dokument określający wysokość dochodu uzyskanego przez członka rodziny oraz liczbę miesięcy, w których dochód był osiągany – w przypadku uzyskania dochodu w roku kalendarzowym poprzedzającym okres zasiłkowy (np. w przypadku podjęcia pracy – umowa o pracę i PIT-11 za ten rok; w przypadku powrotu z urlopu wychowawczego – zaświadczenie od pracodawcy lub oświadczenie o powrocie do pracy i PIT-11)
•    dokument określający wysokość dochodu uzyskanego przez członka rodziny z miesiąca następującego po miesiącu, w którym dochód został osiągnięty – w przypadku uzyskania dochodu po roku kalendarzowym poprzedzającym okres zasiłkowy (np. w przypadku podjęcia pracy – umowa o pracę oraz stosowne zaświadczenie od pracodawcy, w przypadku rozpoczęcia działalności gospodarczej – wpis do ewidencji oraz oświadczenie o dochodzie uzyskanym z miesiąca następującego po miesiącu, w którym rozpoczęto działalność).

4c) Dokumenty potwierdzające sytuację rodzinną / prawną (konieczne, gdy występują wymienione okoliczności):

•    odpis prawomocnego orzeczenia sądu orzekającego rozwód lub separację albo odpis zupełny lub skrócony aktu zgonu małżonka lub rodzica dziecka – w przypadku osoby samotnie wychowującej dziecko
•    odpis zupełny aktu urodzenia dziecka – w przypadku gdy ojciec jest nieznany
•    odpis prawomocnego postanowienia sądu orzekającego przysposobienie lub zaświadczenie sądu rodzinnego lub ośrodka adopcyjnego o prowadzonym postępowaniu sądowym w sprawie o przysposobienie dziecka
•    orzeczenie sądu o ustaleniu opiekuna prawnego dziecka
•    dodatkowe dokumenty będą wymagane od cudzoziemców uprawnionych do otrzymania świadczenia (karta pobytu, zezwolenie na pobyt).

4d) Miejsce i termin składania dokumentów

W części miejscowości wnioski o wypłatę becikowego wraz z dokumentami składa się w urzędach miasta/gminy, w innych – w ośrodkach pomocy społecznej. Od 2016 roku urzędy powinny także zapewniać możliwość złożenia wniosku elektronicznie (wymagane jest posiadanie podpisu elektronicznego lub profilu zaufanego ePUAP). W bardziej skomplikowanych przypadkach trzeba będzie jednak okazać oryginały dokumentów, nie zawsze więc złożenie wniosku w postaci elektronicznej będzie wystarczające. Kopię dokumentów niezbędnych do przyznania becikowego może uwierzytelnić podmiot realizujący świadczenia rodzinne, notariusz lub instytucja, która dokument wydała (niezbędnym jest wówczas okazanie oryginału dokumentu).
W przypadku osobistego składania wniosku należy pamiętać o zabraniu ze sobą dowodu osobistego.
Wniosek o wypłatę becikowego składa się w terminie 12 miesięcy od dnia narodzin dziecka, a w przypadku gdy wniosek dotyczy dziecka objętego opieką prawną, opieka faktyczną albo dziecka przysposobionego – w terminie 12 miesięcy od dnia objęcia dziecka opieką albo przysposobienia, nie później jednak niż do ukończenia przez dziecko 18 roku życia. Wniosek złożony po terminie urząd pozostawia bez rozpatrzenia.

5) Termin odpowiedzi i tryb odwoławczy

Postępowanie w sprawie przyznania świadczeń kończy się wydaniem decyzji administracyjnej w terminie miesiąca od daty złożenia wniosku i skompletowania dokumentów. W przypadku konieczności przeprowadzenia szczegółowego postępowania wyjaśniającego termin załatwienia sprawy może ulec wydłużeniu. Decyzja jest wysyłana listem poleconym za zwrotnym potwierdzeniem odbioru, ale można ją też odebrać osobiście, po wcześniejszym zgłoszeniu tego pracownikowi urzędu.
W przypadku złożenia nieprawidłowo wypełnionego wniosku urząd wzywa pisemnie osobę ubiegającą się o świadczenia do poprawienia lub uzupełnienia wniosku w terminie 14 dni od dnia otrzymania wezwania. Jeśli natomiast rodzic złoży poprawny wniosek, lecz bez wymaganych dokumentów, podmiot realizujący świadczenia przyjmuje wniosek i wyznacza termin nie krótszy niż 14 dni i nie dłuższy niż 30 dni na uzupełnienie brakujących dokumentów. Niezastosowanie się do tych wezwań skutkuje pozostawieniem wniosku bez rozpatrzenia.
Od decyzji administracyjnej wydanej przez Urząd przysługuje prawo wniesienia odwołania do Samorządowego Kolegium Odwoławczego, w terminie 14 dni od wydania decyzji.

6) Przepisy regulujące przyznawanie „becikowego”

•    Ustawa z dnia 28 listopada 2003r. o świadczeniach rodzinnych (Dz.U. z 2015 r. poz. 114, z późn. zm.).
•    Rozporządzenie Ministra  Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 8 grudnia 2015 r. w sprawie postępowania w sprawach o świadczenia rodzinne (Dz.U. poz. 2284)
•    Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 14 września 2010r. w sprawie formy opieki medycznej nad kobietą w ciąży, uprawniającej do dodatku z tytułu urodzenia dziecka oraz wzoru zaświadczenia
•    Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 2015 r. w sprawie wysokości dochodu rodziny albo dochodu osoby uczącej się stanowiących podstawę ubiegania się o zasiłek rodzinny i specjalny zasiłek opiekuńczy, wysokości świadczeń rodzinnych oraz wysokości zasiłku dla opiekuna (Dz.U. z 2015 r. poz. 1238)
•    Ustawa z dnia 14 czerwca 1960r. Kodeks postępowania administracyjnego (tj. Dz.U. z 2016 r. poz.23).

7) Potrzebne dokumenty

• Wniosek o becikowe
• Zaświadczenie lekarskie/wystawione przez położną potwierdzające pozostawanie kobiety pod opieką medyczną
• Oświadczenie członka rodziny rozliczającego się na podstawie przepisów o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne o dochodzie osiągniętym w roku kalendarzowym poprzedzającym okres zasiłkowy
• lub
• Oświadczenie członka rodziny o dochodach osiągniętych w roku kalendarzowym poprzedzającym okres zasiłkowy, innych niż dochody podlegające opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych na zasadach określonych w art. 27, art. 30B, art. 30C, , art. 30E i art. 30F ustawy z dn. 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (DZ. U. Z 2012 R. POZ. 361, Z PÓŹN. ZM.)